Een rijk curriculum ontstaat niet binnen vier muren. De wereld waarin kinderen opgroeien – hun gezin, buurt en culturele achtergrond – vormt een onlosmakelijk deel van hun ontwikkeling. Juist daarom is het cruciaal om als school actief de verbinding te zoeken met ouders, verzorgers en de bredere omgeving. Wanneer je samen optrekt, wordt onderwijs betekenisvoller, inclusiever én krachtiger.

Door ouders en verzorgers te betrekken, vergroot je de aandacht voor zorg voor elkaar en de wereld, versterk je de leerprestaties én creëer je meer draagvlak voor nieuwe of gevoelige thema’s zoals seksuele diversiteit, gendergelijkheid en culturele vieringen. Je vormt samen een ‘dynamische driehoek’ waarin school, kind en thuisomgeving elkaar aanvullen en versterken.

Maar het gaat verder dan alleen het informeren van ouders: het gaat om gelijkwaardige samenwerking. Door multiperspectiviteit te omarmen – ook van ouders en buurtinitiatieven – nodig je andere verhalen, normen en waarden uit in het klaslokaal. Zo maak je ruimte voor echte wereldburgerschapsvorming: leren in en van de wereld om ons heen.

Wat gebeurt er als je de omgeving níet betrekt?

Wanneer school en thuis langs elkaar heen werken, ontstaan er sneller misverstanden, weerstand of afstand. Denk bijvoorbeeld aan spanningen rond thema’s als Paarse Vrijdag, klimaatverandering, koloniale geschiedenis of religieuze feestdagen. Ouders kunnen zich buitengesloten of overvallen voelen, terwijl leraren het idee krijgen dat ze op eieren moeten lopen.

Zonder betrokkenheid:

• ontbreekt het draagvlak voor nieuwe of gevoelige onderwerpen;
• ontstaan sneller aannames en vooroordelen over elkaars intenties;
• missen leerlingen de verbinding tussen wat ze op school leren en hun leven thuis of in de buurt.

Door juist wél het gesprek aan te gaan en ouders te zien als gelijkwaardige partners, ontstaat ruimte voor wederzijds begrip. Ouders voelen zich serieus genomen, leerlingen herkennen hun leefwereld in het onderwijs, en leraren krijgen inzicht in thuissituaties en achterliggende waarden. Zo ontstaat een klimaat waarin leren van én met elkaar centraal staat en waarin verbinding, respect en gezamenlijk eigenaarschap groeien.

Ouders als bron van wereldwijsheid

Ouders brengen meer mee dan alleen praktische betrokkenheid: zij vertegenwoordigen perspectieven die anders buiten beeld blijven in het klaslokaal. Door hen actief te betrekken, nodig je andere verhalen, waarden en wereldbeelden uit in het onderwijs. Dit draagt bij aan de ontwikkeling van multiperspectiviteit – een kernvaardigheid binnen wereldburgerschap. “Voor ouders zelf kan betrokkenheid bij de school tot democratisering en culturele integratie leiden” (Overmaat & Boogaard, 2004, in Van der Heul, 2020). Anders gezegd: als je als school ruimte biedt voor gedeeld eigenaarschap, ontstaat niet alleen een rijker leerklimaat, maar ook een gelijkwaardigere samenleving in het klein.

De meerstemmigheid van je school is een krachtbron, mits die wordt erkend, uitgenodigd en zichtbaar gemaakt. Dat betekent ook: stil durven staan bij je eigen referentiekader. Welke verhalen domineren in jouw lessen? Welke perspectieven ontbreken? En wat kunnen ouders expliciet of tussen de regels door bijdragen aan dat grotere gesprek?

Gelijkwaardig perspectief, geen ‘exotisch’ randgeluid

Deze meerstemmigheid vraagt om een houding van gelijkwaardigheid. Het perspectief van ouders is niet iets dat er "bij komt", maar een realiteit die er al is. Dat vraagt van leraren en schoolteams een open, reflectieve houding: om nieuwsgierig te zijn naar thuissituaties en verschillen niet te problematiseren. Dat begint bij het serieus nemen van wat ouders meebrengen: hun waarden, gewoonten, zorgen en hoop voor hun kind.

Zeker wanneer het gaat over thema’s als genderdiversiteit, koloniale geschiedenis of religieuze verschillen, kan er spanning ontstaan. Sommige ouders voelen zich niet gehoord of herkennen hun perspectief niet in het curriculum. Juist dan is het belangrijk om geen afstand te creëren, maar de dialoog aan te gaan, met ruimte voor wederkerigheid en ongemak. Dat betekent: niet overtuigen, maar verbinden. Niet uitleggen ‘hoe het zit’, maar samen onderzoeken hoe kinderen kunnen opgroeien tot mensen die met verschillen kunnen omgaan – zónder zich onveilig te voelen.

Kijk naar de context van jouw school en buurt

Wat werkt op de ene school, werkt niet per se op de andere. Werken aan wereldburgerschap en het betrekken van ouders vraagt om oog voor de samenstelling van je leerlingenpopulatie, de wijk waarin de school staat en de thema’s die daar leven. In een dorp met veel gezinnen zonder migratieachtergrond spelen andere vraagstukken dan op een stedelijke school waar de leerlingpopulatie zeer divers is.

Verandert je buurt (bijvoorbeeld door de komst van een AZC, een nieuwbouwwijk of een zorginstelling) dan biedt dat een kans om samen met je klas te onderzoeken wat die verandering betekent. Voor de school, voor kinderen, én voor ouders. Waar is behoefte aan? Waar botsen verwachtingen? Welke verhalen moeten worden gehoord?

En ook als de buurt op het eerste  gezicht stabiel lijkt, is er veel mogelijk. Kijk bijvoorbeeld naar de culturele of maatschappelijke organisaties in de buurt, zoals  instituten, buurthuis, gemeentehuis of daklozenopvang. Kun je daar een project aan koppelen? Een ontmoeting organiseren? De buurt is geen decor, maar een leeromgeving.

Betrekken is ook: ruimte geven

Het betrekken van ouders bij gevoelige thema’s, zoals seksuele diversiteit of discriminatie, vraagt zorgvuldigheid én standvastigheid. Sommige ouders zullen vragen stellen of weerstand ervaren. Door daar niet direct overheen te stappen, maar stil te staan bij hun zorgen, toon je respect zonder je visie op te geven.  Sterker nog: de kans is groot dat jouw schoolvisie op wereldburgerschap expliciet benoemt dat diversiteit, inclusie en sociale veiligheid belangrijke waarden zijn en juist dit soort situaties vormen een toetssteen voor die visie. Een gedeelde basis begint bij helderheid én dialoog.

Een transparante schoolvisie op burgerschap en sociale veiligheid helpt daarbij: die maakt duidelijk waar de school voor staat, en biedt houvast aan leraren én ouders. Organiseer bijvoorbeeld ouderavonden over thema’s die kunnen schuren, waarbij ruimte is voor vragen en uitleg. Nodig ervaringsdeskundigen uit. Laat verhalen het werk doen, verhalen van mensen die geraakt worden door uitsluiting, of die zich juist gezien voelen door onderwijs.

Zorg ook voor structurele plekken waar ouders mogen meedenken: via de ouderraad, een werkgroep of informele bijeenkomsten. Betrekken is geen los moment, het is een houding die doorwerkt in alles wat je doet.

Van activiteit naar onderdeel van je leerlijn

Activiteiten waarbij ouders of de buurt worden betrokken, hoeven geen losse projecten te zijn. Je kunt ze juist integreren in je bestaande thema’s, leerlijnen of projectweken. Laat kinderen bijvoorbeeld:

• een familiewaarde of gezinsritueel onderzoeken;
• een buurtonderzoek doen naar verschillende leefstijlen of beroepen;
• reflecteren op gesprekken met ouders of buurtbewoners via een kringgesprek of creatieve opdracht.

Zo geef jij als docent betekenis aan wereldburgerschap. Niet naast je lespraktijk, maar middenin. En belangrijker nog: je laat leerlingen zien dat hun eigen leefwereld ertoe doet.

Wat kun je concreet doen?

Het betrekken van ouders en de omgeving hoeft niet groots of ingewikkeld te zijn. Kleine, bewuste stappen maken al verschil. Hieronder een aantal manieren waarop je als docent of schoolteam dit direct in de praktijk kunt brengen:

Meer inspiratie nodig?

• Gendi – Omgaan met weerstand van ouders
  Tips voor gesprekken over gender- en seksuele diversiteit.
  www.gendi.nl
• Week van de Lentekriebels – informatie voor ouders
  Materialen om ouders te betrekken bij relationele en seksuele vorming.
  www.seksuelevorming.nl
• Gezonde School – draagvlak met ouders
  Handvatten om ouders mee te nemen in beleid en initiatieven rondom gezondheid.
  www.gezondeschool.nl
• Onderzoek ouderbetrokkenheid – Over het effect van ouderbetrokkenheid op schoolprestaties.
  Masterthesis Van der Heul (2020)
• Succesfactoren ouder-samenwerking – Praktische tools en reflectievragen voor het onderwijs.
  Handvat – Hogeschool Rotterdam
• Onderwijs van morgen – Vergroot ouderbetrokkenheid Onderwijs van morgen – vergroot ouderbetrokkenheid