Binnen het thema wereldburgerschap en dekolonisatie is 25 november een betekenisvolle datum. Op deze dag werd Suriname in 1975 officieel onafhankelijk van Nederland. In het Sranantongo, de meest gesproken taal van Suriname, wordt deze nationale feestdag Srefidensi Dey genoemd.

In 2025 viert de Republiek Suriname, samen met de Surinaamse diaspora wereldwijd, het 50-jarig jubileum van deze onafhankelijkheid. Dit markeert een moment van bezinning op de weg naar zelfbeschikking, de gedeelde geschiedenis van Nederland en Suriname, en de toekomst van deze verbinding.

Srefidensi: Zelf doen en zelf bepalen

De term Srefidensi is veel meer dan ‘onafhankelijkheid’. Het verwijst naar de kracht om het zelf te zien én zelf te doen (srefi den si). Het staat voor het recht van een volk om zijn eigen koers te bepalen, zonder inmenging van buitenaf.

Op 25 november 1975 werd Suriname een zelfstandige republiek. De laatste gouverneur, Johan Ferrier, werd de eerste president. Kroonprinses Beatrix en Prins Claus waren aanwezig bij de plechtigheden in Paramaribo om de soevereiniteitsoverdracht te bekrachtigen.

Een gedeelde, gelaagde geschiedenis

De aanloop naar Srefidensi was complex en omstreden, zowel in Suriname als in Nederland. In de jaren ’70 groeide de wens om onafhankelijk te worden, maar deze wens was zeker niet unaniem. Veel mensen maakten zich zorgen over de snelheid van het proces en over de vraag of alle bevolkingsgroepen zich voldoende vertegenwoordigd voelden in de politiek. Hierdoor ontstonden zorgen over positie, zeggenschap en invloed, zowel financieel als politiek.

Deze zorgen waren voor veel Surinamers een belangrijke reden om in de aanloop naar 1975 naar Nederland te migreren. Op die manier behielden zij het Nederlandse staatsburgerschap, wat voor sommigen meer zekerheid bood. Ook vandaag speelt het verschil in paspoortrechten nog steeds een rol, bijvoorbeeld in reisvrijheid, toegang tot diensten en regelingen zoals de AOW.

50 Jaar vrijheid en veerkracht

Het 50-jarig jubileum — Bigi Yari (Groot Jaar) — is een waardevolle gelegenheid om stil te staan bij:

1. De rijke culturele verscheidenheid
   
   Suriname staat bekend om een unieke mix van culturen: Creools, Inheems, Hindoestaans, Javaans, Chinees en meer. Srefidensi Dey is een viering van deze nationale eenheid en de veerkracht die door de eeuwen heen is opgebouwd. De veelheid aan mensen, culturen en verhalen zorgt soms voor verschillen, maar juist deze diversiteit vormt een gedeelde kracht. Denk hierbij aan het concept superdiversiteit, waarover denkers zoals Francio Guadeloupe schrijven.
2. Kennis en educatie
   
   De viering biedt een kans om de geschiedenis van de onafhankelijkheid breed onder de aandacht te brengen. Via tentoonstellingen, boeken, films, lezingen en educatieve programma’s in zowel Suriname als Nederland komt een nieuwe generatie in aanraking met de betekenis van zelfbeschikking.
   
   Wil je hier dieper in duiken? Dat kan bij onder andere:

• • Het Bos van Suriname in het Naturalis
  • Not My Soul: Over slavenij, wet en vrijheid in het Allard Pierson
  • Het nieuw geopende Suriname Museum
  • Onafhankelijk Suriname: 50 schrijvers over 50 jaar Srefidensi
  • Films zoals:
  • • The Stones Have Laws
    • Wij Vrouwen van Suriname  
    • De Nieuwe Generatie van Suriname
      
      

3. Toekomst en verbinding
   
   De focus ligt niet alleen op het verleden, maar ook op de komende 50 jaar. Hoe kan de relatie tussen Suriname en Nederland zich ontwikkelen op basis van gelijkwaardigheid en wederzijds respect? De Surinaamse diaspora speelt hierin een belangrijke rol als brug tussen twee samenlevingen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

Ook onderwijs speelt hierin een grote rol: deze geschiedenis is niet alleen relevant voor mensen met Surinaamse roots, maar voor iedereen die in Nederland opgroeit.

25 november wordt meestal uitbundig gevierd, vaak met traditionele klederdracht, muziek, dans en bijeenkomsten waarbij de nationale vlag centraal staat.

Vragen voor de Wereldburger